zoekenInnovatieve aanpak: in het kort
De aanpak voor A2 Maastricht was van begin tot eind innovatief. Het begon al bij de aanbesteding. Meestal worden marktpartijen gevraagd een uitgewerkt plan uit te voeren. Niet bij A2 Maastricht. Op basis van eisen, wensen én een maximaal budget kregen zij de vraag zélf een totaaloplossing te bedenken voor infrastructuur en gebiedsontwikkeling, voor stad en snelweg. Doel hiervan was om zoveel mogelijk innovatiekracht uit de markt te halen.
Dat is gelukt: in het winnende plan de Groene Loper kwam Avenue2 met een vernieuwende ondergrondse dubbellaagse tunnel als onderdeel van een totaal verkeerssysteem. Met een bouwmethode waarbij de Gemeenteflat als rijksmonument gehandhaafd kon blijven. En waarbij de bestaande verkeersstromen gewoon door konden gaan.
Ook het doorlopen van de verplichte wettelijke procedures gebeurde anders dan anders. Net als de uitvoering. Door steeds samen te werken aan ‘best for project’, slaagden opdrachtnemer en opdrachtgever er in de tunnelaanleg binnen planning (10 jaar) en binnen overheidsbudget te realiseren. De goede samenwerking en innovatieve aanpak zijn tijdens de gebiedsontwikkeling na de tunnelaanleg voortgezet.
Eén plan voor stad en snelweg
Het oplossen van meerdere problemen rond de N2 in één aanpak kon alleen lukken met een integrale benadering. Met één plan voor mobiliteit en leefbaarheid. Daarom zijn infrastructuur en vastgoedontwikkeling als één project aanbesteed. Aan marktpartijen werd gevraagd om met één integraal gebiedsontwerp te komen, dat kansen biedt voor de omgeving. Uiteindelijk werd in 2009 de Groene Loper van Avenue2 gekozen tot beste totaalplan.
Design & Construct: aanbesteding op hoofdlijnen
Bij de aanbesteding was aangegeven wat de opdrachtgever wilde, maar niet hoe de beschreven wensen moesten worden opgelost. We noemen dat Design & Construct: de uitvoerende partij ontwerpt én voert uit. Zo kunnen marktpartijen hun ervaring in de uitvoering meenemen in het maken van het plan en ontstaat een zo hoog mogelijke kwaliteit. Voor A2 Maastricht was een vastgesteld budget beschikbaar, met daarnaast de mogelijkheid om na voltooiing van de infrastructuur een vastgoedprogramma te realiseren.
"Het was onze bedoeling om marktpartijen te prikkelen zelf met oplossingen te komen. Met een Tracébesluit was dat nooit gelukt want dan had alles al vastgestaan. Maar het betekende dus ook dat de keuze voor een tunnel nog niet juridisch onherroepelijk was."
Lees het interview met Louis Promers, directeur Projectbureau A2 Maastricht.
Eén opdrachtgever gedurende twintig jaar
Het project A2 Maastricht had van begin tot eind, gedurende bijna twintig jaar, dezelfde opdrachtgever, namelijk Projectbureau A2 Maastricht. Deze continuïteit heeft er voor gezorgd dat de bij de aanbesteding afgesproken kwaliteit en ambities ook daadwerkelijk zijn gerealiseerd. Ook werkte het projectbureau actief aan een belangrijk nevendoel van A2 Maastricht: het benutten van de kansen die de gebiedsontwikkeling bood voor de omgeving.
> Lees meer
Bijzondere aanpak procedures
Meestal worden de verplichte wettelijke procedures na elkaar doorlopen. Maar niet bij A2 Maastricht: de Tracé/MER-procedure van het Rijk, de gemeentelijke bestemmingsplanprocedures en de aanbesteding werden parallel aan elkaar doorlopen. Hierdoor duurde de totale planprocedure slechts 7½ jaar. In Nederland is dat snel.
Het A2 Maastricht Model
Best for project. Die gedachte stond centraal in de intensieve samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer bij A2 Maastricht. Uitgangspunt was steeds om te zoeken naar de beste oplossing voor het project. Daarvoor lieten alle partners hun eigen (deel)belangen los en bleef iedereen samenwerken aan één gezamenlijk doel.
Financiële investering
De totale investering in A2 Maastricht bedraagt naar schatting € 1,2 miljard. Dit zijn de uitgaven aan de volledige infrastructuur en het vastgoedprogramma langs de Groene Loper bovenop de tunnel (tot en met 2026). De publieke overheden hebben samen circa € 850 miljoen ingebracht, het restant komt van de uitvoerende partijen (eerst Avenue2, later respectievelijk Strukton en Ballast Nedam Development).
Vrijwillige consultatie van het publiek
Typisch A2 Maastricht is dat de omgeving intensief werd betrokken bij het project. Erg bijzonder en ongebruikelijk was de presentatie van de voorlopige plannen van de drie deelnemers aan de aanbesteding aan het publiek tussen november 2008 en januari 2009. Om zo de marktpartijen al in een vroeg stadium in contact te brengen met de stad. Een opzet die slaagde. Er kwamen zo’n 3.500 inhoudelijke reacties op de plannen.
"Het Rijk zag het aanvankelijk als een Maastrichts probleem. Bovendien werd de fileproblematiek vergeleken met de Randstad en daar was het erger. Dit ging echter volledig voorbij aan de leefbaarheidsproblematiek."
Lees het interview met John Aarts, wethouder mobiliteit en voorzitter Stuurgroep A2 Maastricht.
Unieke ondergrondse oplossing met meer mogelijkheden bovengronds
Avenue2 bedacht een dubbellaagse tunnel, met 2 x 2 tunnelbuizen boven elkaar. Elke tunnelbuis bestaat uit twee rijstroken. Hierdoor heeft de tunnel een grotere verkeerscapaciteit, is deze smaller en blijft bovengronds meer ruimte over. Zo hoefde er minder oude bebouwing gesloopt te worden, kon de naoorlogse monumentale Gemeenteflat behouden blijven en is er meer bouwgrond vrijgekomen voor de ontwikkeling van toekomstig vastgoed. Oftewel: een gloednieuw stukje Maastricht-Oost.
Voor alle verkeer
De Koning Willem-Alexandertunnel is de eerste dubbellaagse tunnel voor alle verkeer in Europa. De toevoeging ‘voor alle verkeer’ is belangrijk, want er zijn al eerder tunnels met twee niveaus gebouwd in Europa, bijvoorbeeld in Parijs en in Marseille. Het grote verschil met de A2-tunnel is dat in deze tunnels enkel personenauto’s mogen. In de Maastrichtse tunnel mag alle verkeer: vrachtauto’s, bussen en personenauto’s, zelfs vervoer van gevaarlijke stoffen. En dit zowel in de bovenste (N2) als in de onderste tunnellaag (A2).
"Je voelde een gemeenschappelijkheid, saamhorigheid en trots die ik maar bij weinig andere projecten heb gevoeld. We hebben bij A2 Maastricht samen meerwaarde gerealiseerd."
Lees het interview met Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat.
Continue monitoring van de bouwkuip
Bij A2 Maastricht werd gekozen voor het graven van een tunnel in plaats van boren. Maar hoe doe je dat in een ondergrond van mergel (uniek is voor Nederland), en waarin dus nog nooit een tunnel met twee niveaus is gemaakt. De bodemspecialisten van Avenue2 en A2 Maastricht kregen er grip op door de bouwkuip 24/7 te monitoren met de observational method. Een methode die in Nederland zelden of nooit wordt toegepast, maar hier juist wel logisch was.
Inschakeling wetenschap
Bij een innovatieve aanpak hoort ook het gebruik maken van nieuwe inzichten. Daarvoor is in A2 Maastricht gebruik gemaakt van de wetenschap. Er werd onder meer samengewerkt met de Universiteit Maastricht, het bureau Dear Hunter en het project Gezonde Basisschool.
> Lees meer
Winnaar Schreudersprijs 2017
Het innovatieve karakter van A2 Maastricht bleef niet onopgemerkt. Het project won in 2017 dé Nederlandse vakprijs voor vernieuwende ondergrondse bouwprojecten. Uit het juryrapport:
"Met de ondertunneling van de A2 in Maastricht is een einde gekomen aan een groot knelpunt in het rijkswegennet en is tevens een sterke verbetering van de leefbaarheid van de stad gerealiseerd. Het project is inventief door de tunnel te stapelen. Zo creëerde men meer capaciteit dan het referentieontwerp tegen dezelfde prijs. De tunnel is voor alle soorten verkeer toegankelijk. De bouw is technisch hoogstaand uitgevoerd in een moeilijke ondergrond waarbij risicobeheersing voorop stond. In een respectievelijk korte tijd zijn de vele benodigde vergunningen verkregen. Ook was er veel aandacht voor een goede communicatie met de omgeving. Dit project zal een voorbeeld zijn voor andere steden en de ondergrondse optie op de kaart zetten."
"Bij de A73-tunnels hadden we geleerd dat we te laat met de voorbereidingen waren begonnen. Daarom hebben we hier al vroeg bekeken hoe we samen konden toewerken naar de opening."
Lees het interview met leden van het Ready to Operate-team.
Ready to Operate
Bij het veilig gebruik van een tunnel zijn veel mensen uit diverse organisaties betrokken. Van wegverkeersleiders tot onderhoudsmedewerkers en hulpdiensten. Zij moeten weten wat ze bij incidenten, storingen of calamiteiten moeten doen. Bij A2 Maastricht zijn betrokkenen vroegtijdig gaan samenwerken in het Ready to Operate-team. Dit team startte eind 2013, leidde 850 mensen op en organiseerde in de tunnel twaalf gezamenlijke oefeningen. Een unieke aanpak!