zoekenEén plan voor stad en snelweg
De Groene Loper voor A2 Maastricht is één totaalplan voor stad en snelweg. Voor infrastructuur en gebiedsontwikkeling. Voor automobilisten, fietsers en voetgangers. Voor bezoekers en bewoners. Voor stedenbouw en een betere leefomgeving met meer verkeersveiligheid, betere luchtkwaliteit, minder geluidsoverlast en volop ruimte voor ontmoeting. Eén totaalplan waarin de kansen die de ontwikkeling biedt voor de bestaande buurten en stad ten volle worden benut.
Maatschappelijk project
A2 Maastricht wordt vaak gekenmerkt als een infrastructureel project. Of zelfs alleen als een tunnelproject. Dat is te kort door de bocht. A2 Maastricht is eerder een maatschappelijk project dan een infrastructureel project. Alles draaide om mobiliteit én leefbaarheid. De samenwerkende publiekspartijen zagen de tunnel niet als doel, maar als middel om meerdere problemen in en om de stad aan te pakken. En om een nieuw aantrekkelijk woon- en verblijfsgebied te realiseren. Niet voor niets koos ontwerper en bouwer Avenue2 voor de naam de Groene Loper.
"De A2-tunnel is in alle opzichten een cadeau voor de stad, of het nu voor het verkeer is, het economische vestigingsklimaat, de luchtkwaliteit of de verbindingen in de stad."
Lees het interview met Annemarie Penn-te Strake, Mirjam Clermonts-Aretz en Theo Bovens over de betekenis van A2 Maastricht voor stad en regio.
Doelstellingen A2 Maastricht
In 2003 formuleerden de opdrachtgevers Rijkswaterstaat, de gemeenten Maastricht en Meerssen en Provincie Limburg de integrale doelstellingen van het project A2 Maastricht:
- Betere bereikbaarheid van Maastricht en regio, inclusief bedrijventerrein Beatrixhaven.
- Doorstroming van verkeer op de A2/N2 tussen kruispunt Geusselt en knooppunt Europaplein.
- Verbeteren van verkeersveiligheid en leefbaarheid (lucht en geluid) in omliggende wijken.
- Nieuwe kansen voor wijken rond de N2 door stedelijke vernieuwing en opheffen van de barrièrewerking van de 'stadstraverse'.
- Helen van Maastricht-Oost.
Integrale aanpak
Om de verschillende vraagstukken met één aanpak op te lossen, kozen de vier overheidspartners er voor om gebiedsontwikkeling en verkeersinfrastructuur aan te besteden als één integraal gebiedsontwerp. En zo werd op zoek gegaan naar een oplossing waarin de ondertunneling van de A2/N2 slechts een middel is om mobiliteit, bereikbaarheid én leefbaarheid samen aan te pakken. Uiteindelijk werd in 2009 ter afsluiting van de aanbestedingsprocedure het plan de Groene Loper van Avenue2 gekozen tot beste plan voor stad en snelweg.
Vraag aan de markt
Het integrale plan moest minimaal voldoen aan een aantal 'basiseisen', die waren vastgelegd in het zogenaamde 'Programma van Eisen'. Deze eisen bestonden uit:
Realisatie totaal verkeerssysteem
Het totale verkeerssysteem moest bestaan uit:
- De volledige verknoping van A2 en A79 bij knooppunt Kruisdonk.
- Een verbindingsweg tussen A2 en A79 en bedrijventerrein Beatrixhaven.
- Optimaliseren van de verkeersfunctie Viaductweg (die de A2 verbindt met de Noorderbrug en het stadscentrum).
- Een tunnelpassage met 2 × 3 rijstroken plus doorlopende weefvakken en volledige aansluitingen op het kruispunt Geusselt en knooppunt Europaplein.
- Aanleg van een nieuwe bovengrondse stadsboulevard tussen Geusselt en Europaplein.
Ontwikkeling vastgoedprogramma
Op diverse bouwlocaties langs de N2 en rond de stadsentrees Geusselt en Europaplein.
Bereikbaarheid tijdens de bouw
Het nemen van tijdelijke maatregelen om de doorstroming op de N2 (de A2 tussen Geusselt en Europaplein ) en de bereikbaarheid van de stad en de buurten rond de stadstraverse tijdens de werkzaamheden te garanderen.
Overige zaken
Zoals het uitvoeren van voorbereidende werkzaamheden (denk aan het verleggen van kabels en leidingen en sloop) om de verschillende bouwactiviteiten mogelijk te maken, maar ook het meewerken aan de communicatie met de omgeving.
14 aanvullende wensen
Naast het Programma van Eisen was er het Ambitiedocument ‘De vraag aan de markt’ uit april 2007. Hierin stonden de ambities van de opdrachtgevers: veertien wensen waaraan het ontwerp moest voldoen. De belangrijkste was het realiseren van synergie en integraliteit. Deze wens telde in de beoordeling van de plannen dubbel. De deelnemers aan de aanbesteding mochten in hun plan gemotiveerd en met een andere (lees: betere) oplossing van de wensen afwijken. Daarnaast hadden ze alle ruimte om met verbeteringen te komen. Het Ambitiedocument vroeg ook om een plan van aanpak voor de doorstroming van verkeer en het beperken van bouwhinder tijdens de werkzaamheden. In beide documenten was het plangebied nauwkeurig omschreven. Smal tussen kruispunt Geusselt en knooppunt Europaplein om sloop van woningen zo veel mogelijk te voorkomen, breed erbuiten om ruimte te bieden aan goede verkeerskundige oplossingen en de verbinding van de stad met het omringende groene landschap.
Hoge ambities qua kwaliteit en ontwerp
In het project A2 Maastricht waren de ambities vanaf het begin dus hoog. De tunnel was niet alleen een oplossing voor de stagnerende doorstroming van een rijksweg, maar moest bijdragen aan het verbeteren van het ontwerp van de hele stad. Met als onderliggende motivatie fundamentelere waarden als het bevorderen van gezonder leven en het genezen van Maastricht van een lelijke snijwond.
Na het afronden van de bouw van de tunnel is deze manier van stadsontwerpend denken tijdens de gebiedsontwikkeling consequent doorgezet. Dat het opdrachtgeverschap in dezelfde handen bleef, bevorderde een integrale benadering. Zo bleef de scope van het project overeind en kon er maximaal worden gewerkt aan het benutten van kansen voor de omgeving.
Mee met opgaven
De nauwe samenwerking tussen Projectbureau A2 Maastricht en ontwikkelaar Ballast Nedam Development garandeerde daarbij dat de hoge kwaliteitsambities tot het eind toe overeind bleven. Sterker nog: de ambities werden hoger en bewogen mee met c.q. reageerden op nieuwe maatschappelijke opgaven. Zo kwam er tijdens de gebiedsontwikkeling steeds meer aandacht voor de verduurzaming van het vastgoed, het bevorderen van de biodiversiteit en het terugdringen van het aantal parkeerplaatsen. Dit uitte zich onder meer in het besluit van Ballast Nedam Development om, nog voor de wet- en regelgeving hierover, alle woningen te bouwen zonder een gasaansluiting.
Kansen blijven benutten
Vanwege het grote succes van de Groene Loper als verblijfsgebied ontstonden ook onvoorziene kansen om het gebied verder te verbeteren en vernieuwen. De impact op de leefomgeving bleek in potentie nog groter en positiever dan verwacht. Projectbureau A2 Maastricht is zich tot het eind van haar bestaan blijven inzetten om deze kansen te benutten. Van het ‘versloffen’ van de ambities, geen denkbeeldig gevaar in een zo langlopend project als A2 Maastricht, is dus nooit sprake geweest.
Lees meer over hoe de integrale scope en hoge ambities van A2 Maastricht tijdens de hele gebiedsontwikkeling overeind bleven. En over de impact van A2 Maastricht op de leefomgeving en over de nieuwe ontwikkelingen die het project in gang zette.
De acht V’s van integraal
Een integraal gebiedsontwerp; wat houdt dat in de gebiedsontwikkeling van A2 Maastricht concreet in? Projectbureau A2 Maastricht heeft hiervoor het Actieprogramma Mijn Gezonde Groene Loper 2030 opgesteld. Bij de uitwerking daarvan is steeds gewerkt aan de hand van acht V’s.
De acht V’s van het integraal gebiedsontwerp van A2 Maastricht
- Vastgoed: kapstok van de gebiedsontwikkeling is een vastgoedprogramma met ruim 1.100 woningen en daarnaast commerciële ruimtes.
- Voorzieningen: vanaf het begin is er gewerkt aan het doorontwikkelen van de Groene Loper tot onderwijsboulevard.
- Verbindingen: de Groene Loper is gebruikt als startpunt voor het verder verbeteren van de verbindingen tussen Oost- en West-Maastricht.
- Verblijf: belangrijk doel was het tot stand brengen van een zo optimaal mogelijk verblijfsklimaat.
- Veerkracht: vooral door middel van onderzoek heeft het projectbureau gezocht naar manieren om de veerkracht van de bewoners van de omliggende wijken te vergroten.
- Vervlechting: het projectbureau heeft zich met succes ingezet om aan de Groene Loper ook (uiteindelijk 120) sociale huurwoningen te laten bouwen. Doel was de Groene Loper zo beter te vervlechten met de bestaande buurten.
- Verduurzaming: het plan voor de Groene Loper draagt ook bij aan de energietransitie. Later is daar het bevorderen van de biodiversiteit bijgekomen.
- Verbeelding: door de inzet van onder meer co-design is bij nieuwe initiatieven aan de Groene Loper de verbeelding soms letterlijk aan de macht.
Gerenommeerde prijs
In december 2020 heeft Ballast Nedam Development voor het gebiedsontwerp van de Groene Loper de Sustainable Residential Development award van de European Property Award gekregen. Deze internationaal bekende prijs is de kroon op het werk van elke gebiedsontwikkelaar en wordt alleen bij uitzonderlijke prestaties uitgereikt. De beoordeling vindt plaats door een 80-koppige jury van internationale experts uit de sector.